De uitbreiding (roman): over Albanië en Brussel
Albanië wil lid worden van de Europese Unie en de ex-basketspeler en schilder die minister-president (“ZK”) is van het land lanceert daarbij het ene na het andere wilde plan, ingefluisterd door zijn entourage, onder wie een populaire dichter. In Polen is een oerconservatieve, nationalistische regering aan de macht wier ondemocratische beslissingen Brussel doen steigeren. In de Europese hoofdstad bereidt men een top voor over de EU-uitbreiding. Verkennende gesprekken, idealistisch of cynisch gestuurd, en trips naar deze of gene Europese hoofdstad gaan daaraan vooraf. Klinkt herkenbaar uit de media? Jawel, zoals de nog vele andere verwijzingen in dit boek naar de politieke actualiteit van de afgelopen jaren.
Dit boek barst van de politieke verwikkelingen én een hele reeks personages die er middenin zitten, met voor elk individu een fascinerende, met aandacht en traag uitgewerkte psychologie: de sterkte van dit boek.
Het epische De uitbreiding begint met de diefstal van de helm van de Albanese nationale held Skanderbeg uit het Militaire Museum in Wenen. Samen met de Oostenrijkse, Italiaanse en Albanese speurders verdiept de lezer zich in de geschiedenis, cultuur en actualiteit van dat laatste ‘wilde’ Balkanland, de nobele onbekende, Albanië, het land van de Dubbelkoppige Adelaar. Er volgt een stoet aan personages, waarvan de levensverhalen en ontmoetingen onderling, hun ambities, dromen, frustraties en trauma’s met intervallen worden uitgewerkt in deze hilarische roman die leest als een trein. EU-ambtenaren, Brusselse expats, presidenten, hun kabinetsmedewerkers, journalisten, rechercheurs, kleine en grotere dieven, agenten, taxichauffeurs, obers, fascisten, communisten … allemaal komen ze aan het woord in deze tragikomedie, die speelt in o.a. Albanië, Brussel, Polen, Wenen.
Menasse kent zijn vak als auteur. Zijn portretten van de personages tijdens gesprekken, vergaderingen, ontmoetingen, onderweg in de stad of het land zijn authentiek en je voelt meteen empathie. Hij geeft mondjesmaat informatie en houdt het de hele tijd spannend. Hij zet een reeks verhaallijnen uit, die gaandeweg mooi en boeiend worden uitgewerkt. Als lezer zit je voortdurend uit te kijken naar hoe zo’n verhaal zich verder ontwikkelt. Menasse weet ook waarover hij schrijft. Je kan er een stadsplan bij nemen wanneer hij de buurten, straten, huizen en cafés van Tirana beschrijft (er staat een bijzonder, historisch stratenplannetje afgedrukt in het boek). Menasse in een interview (De Standaard, 13/1/2024) over Tirana: “Om een plaats te begrijpen, moet je tijd investeren. Je moet traag en geduldig rondkijken en tijd verspillen. Je leert mensen kennen, en via hen weer anderen. Pas dan ga je de plek en bewoners begrijpen.” Zo komt de auteur tot fascinerende personages en wordt De uitbreiding ook een kleine geschiedenis van Albanië.
Op het hilarische én bijzonder pijnlijke want erg actuele einde van het boek (dat u zelf maar moet lezen!) kiest Menasse voor een geweldige metafoor, een goed gekozen beeld voor de huidige toestand van dit continent. Tip: het kaartje achteraan in het boek toont een (zee-)route die het ergste doet vermoeden.
Robert Menasse schreef met De uitbreiding een waarlijk Europese roman, groots, tragikomisch, panoramisch, zeer goede zomerlectuur bijvoorbeeld voor de reizigers onder u – en het zijn er elk jaar meer en meer – die het ongemeen boeiende land Albanië in deze periode verkennen.
