“We cureren het toevallig ontdekken” – interview met Robin van Panoply Books & Records

Name: Antwerpen Leest
Price range: $

9 juli 2024

Door Tony Vanderheyden

Boekhandel in de kijker: PANOPLY

Ooit ’t Profijtelijk Boekske, maar sinds enkele jaren Panoply: in- en verkoop van kleine en grote collecties tweedehandse boeken, vinylplaten, singles, cd, dvd, blu-ray, cassettes, strips, audiospelers, etc.

Bij deze tweedehandsboekenwinkel met drijvende krachten Thomas Bartosik en Robin Vloeberghs vind je wat niet voor de hand ligt. Niet de commerciële waarden gelden maar wel wat bijzonder en eigenzinnig is.

Panoply. Vanwaar die naam?

Ja, de naam is best wel wat kopbrekend, maar het is een goede naam. Panoply is een naam zoals Cronopio: boekenwinkels waarvan je de naam eerst tien keer moet herhalen voor die in je hoofd vastzit. Maar dan wordt het ergens ook wel een kracht. En Panoply, mijn collega Thomas was daarmee op de proppen gekomen, eigenlijk omdat hij het ritme van die naam mooi vindt. En ik vind dat de naam bij een boekenwinkel past, omdat panoply in essentie zoiets betekent als een volledige verzameling. Of een verzameling van dingen. Dat komt van het oude Griekse panoplia, wat toen de volledige uitrusting van de Spartanen betekende. Door de eeuwen heen kreeg het woord meer en meer de betekenis van een verzameling.

En als je dan even inzoomt op die verzameling, is wat jullie aanbieden een specifieke verzameling? Waar is de begrenzing? Wat nemen jullie graag in? Zit er een lijn in?

Zeker wel, maar ik vind het best wel moeilijk om te duiden aan mensen wat dat dan eigenlijk inhoudt. Want waar we graag voor gaan is meerwaarde bieden, iets diepergravende boeken. We hebben bijvoorbeeld liever puur wetenschappelijke boeken dan populair-wetenschappelijke boeken. Dingen die net iets dieper, net iets verder gaan. Maar toch, want dat vinden we heel belangrijk, met behoud van het laagdrempelige.

Ik vind het fantastisch dat we alle soorten mensen hier over de vloer krijgen. We krijgen veel jongeren, o.a. van de academie, maar ook alle leeftijden, alle etniciteiten. Toeristen vinden ook best hun weg hier. Wat mensen fijn vinden, is dat ze die eigenheid herkennen. Er is zoveel franchising, mikkend op zo'n groot mogelijke populatie, louter omdat dat economisch haalbaarder blijkt te zijn. Net zoals het gaat met televisie en series. Zoveel mogelijk mensen aanspreken. Maar mensen hebben ook wel nood om zo'n beetje die idiosyncrasie te vinden, een eigenheid.

Dat weerspiegelt zich dan ook in jullie aankoop? Waar leg je die grens dan?

De zoveelste Tom Lanoye, niets mis mee, maar die hebben we nog in zeer ruime voorraad. Maar bijvoorbeeld een Jean-Marie Berckmans dat is al zeer lang geleden dat ik die hier nog heb gezien. Iets van Thomas Pynchon of Nabokov. Wat we ook graag aankopen is Engelstalige literatuur. Want er wordt door jongeren heel veel Engelstalig gelezen. Daar zijn we dan ook iets ruimer in.

Waar leg je de grens tussen Panoply, een tweedehandsboekhandel en een antiquariaat?

Dat zit hem waarschijnlijk iets meer in de onderwerpen. Antiquariaten kiezen dan toch vaak voor oude kunst. Of oudere boeken in het algemeen natuurlijk. Ik denk dat we ons sowieso ook vaak graag een beetje richten op een iets jonger publiek. Als wij dan al antiquariaat zijn dan is dat eerder omdat we dure modeboeken of modemagazines hebben, eerder dan traditionele antiquarische boeken.

Zijn er specifieke auteurs waar men heel vaak naar komt vragen?

Sowieso altijd Murakami. Haruki Murakami, dat wordt echt regelmatig gevraagd. Bukowski. Dostoevsky. Als je een jonge lezer hebt die op het pad van de literatuur gaat dan zijn het vaak wel wat die dingen die terugkomen. Ik merk wel dat over het algemeen Engelstalige literatuur en bv 19e-eeuwse schrijvers geliefd zijn bij jongeren, zoals de Brontë's en de Jane Austen's... Dickens. De Fransen: Balzac, Flaubert, de Maupassant, ik heb die zelf wel gelezen, maar daar is niet meer zo'n vraag naar.

Hecht je belang aan bepaalde uitgaven, versies?

Minder. Mooie uitgaven vinden sneller hun weg, dat wel. Maar boeken die echt een staat van gebruik hebben en die ik kan kopen voor een prikje verkoop ik ook voor een prikje. Dan denk ik, het is altijd wel fijn dat iemand dan voor één euro dat kan lezen, ook al hangt het boek een beetje uit elkaar. Beter zo dan niet verkocht of niet aangeboden.

Wat jullie wel doen, is naast tweedehands vinyl ook nieuwe aanbieden, maar geen nieuwe boeken.

Ja, nieuwe boeken is zeer beperkt. Wel voor mensen die we kennen bijvoorbeeld. Onlangs bijvoorbeeld boden we wel een boek van Mark Rietveld aan, die fotograaf die een paar jaar geleden overleden is. Wij kenden hem. Wij kennen de mensen die dat uitbrengen. En dan vind ik dat ook wel fijn dat we dat kunnen doen, maar dat zijn uitzonderingen. De bottom line is dat we met twee zijn: Thomas en ik. En een winkel van deze grootte openhouden is aan zich al een behoorlijk opdracht. We zijn ook bezig de online verkoop wat aan te zwengelen omdat er eigenlijk nog zoveel boeken staan in ons magazijn, die anders gewoon hun weg niet gaan vinden.

Je kondigt wel wat nieuwe aanwinsten aan op jullie website, maar je kunt die niet ‘aanklikken’ en kopen..

Maar je kan wel een mailtje sturen en dan leggen we dat apart. Dat is natuurlijk ook het nadeel, dat van alles maar één exemplaar hebt. Als er een nieuw boek uitkomt, dan heb je daar vijftien exemplaren van en is dat ook meer de moeite om dat online te zetten. Die individuele, unieke boeken, dat is heel intensief. Dus iets aankondigen op de website is meer een visitekaartje dan dat het bedoeld is om zo te verkopen.

De beweging die deze winkel gemaakt heeft is in mijn beleving, dat je destijds in oeverloze bakken en rekken moest zoeken, maar nu alles geordend is. Je hebt minder het gevoel dat jij de ontdekker kunt worden van iets dat de winkelier zelf amper wist dat hij ’t in huis had...

Het meer geordende heeft zeker niet het ontdekken verdreven. De meerwaarde tegenover bijvoorbeeld een onlineverkoop is dat je bij ons bijzonderheden kan vinden die je misschien niet kende, die lang niet meer verkrijgbaar zijn, dat je verrast wordt of gewoon een koopje kunt doen. We cureren als het ware het toevallig ontdekken!

Even nog over het aankoopproces: het is zo dat men eigenlijk over het algemeen een tegoedbon krijgt of is dat niet altijd zo...

Dat is niet altijd zo, maar met tijden is het de enige mogelijkheid. We hebben nog honderden dozen boven staan, dus het is ook niet altijd dringend om veel aan te kopen. Anderzijds als iemand een mooie collectie aanbiedt dan vind ik dat wel fijn dat mensen daarvoor vergoed worden.

Dus beide opties zijn mogelijk maar eigenlijk is een tegoedbon ook wel mooi omdat je daardoor het circulaire meer benadrukt

Voilà, zeker voor kleinere aankopen. Maar als een grote collectie met veel mooie wetenschapsboeken om dan een tegoedbon van bijvoorbeeld 1000 euro te geven is ook niet logisch.

Waarom doen mensen hun boeken vooral weg?

Wat we het vaakste horen is plaatsgebrek. Mensen die kleiner gaan wonen. Mensen die een klein beetje meer op leeftijd komen en dan dus kleiner gaan wonen. En overlijdens. Soms komen ze ook nog af met een encyclopedie terwijl dat iets is dat eigenlijk al jarenlang nergens nog wordt aangekocht…en verkocht.

Jullie zijn alle dagen open...

Ja, dat was van begin af aan zo. En we hebben dat ook zo gehouden. Thomas en ik hebben dat goed geregeld, we werken beide wel fulltime, twee dagen afzonderlijk, ik werk altijd zaterdag, hij werkt altijd zondag.

Zijn er soms boeken die je eigenlijk niet graag weg doet, waar je zelf een soort van liefde voor hebt? Hoe ga je daar zelf mee om als liefhebber?

Eerlijkheidshalve denk ik dat we dat een beetje zien als ons klein extra-legaal voordeeltje: die eerste keuze van af en toe iets speciaals. Bij mij bijvoorbeeld Japanse of Indische literatuur. Maar ook ik moet mijn verzameling behapbaar houden. En als ik een doos met tweedehandsboeken boven haal dan is dat voor mij vaak ook een verrassing, zeker als het een gemengde doos is (niet een bepaald genre bv). Is het een boek voor de etallage? Om zichtbaar op de tafels in de winkel te leggen? Afwegingen die we gewoon per boek maken.

Dus eigenlijk onthou ik: men moet gewoon regelmatig binnenstappen en zich in enthousiasme laten verwonderen.

Voilà.

Is er een boek/zijn er boeken waarvan je zegt: dit is zo’n pareltje en het blijft hier verrassend genoeg lang staan…

Dat is schering en inslag. Hier is bijvoorbeeld een bijzondere monografie van Paul Van Ostayen. Wat vaak gebeurt is dat een boek, nadat het twee, drie maanden in de etallage lag, binnen op de tafel gelegd wordt, en dan onmiddellijk verkocht wordt.

Je moet een boek kunnen vastnemen, dat zal het zijn. Wat lees je zelf? Welke tips heb je voor de lezers van AntwerpenLeest?

Ik ben nu twee boeken aan het lezen. Een nieuwe van Hiromi Kawakami, nog niet officieel verschenen en Terumi Yamato: Les gens de la rue de rêve. Er is ongelooflijk veel goede literatuur en goede muziek en goede films en maar een fractie komt bovendrijven. Het zijn ook niet altijd de grote bekende namen die noodzakelijk ook het beste of het interessantste zijn. Tips geven is gewoon heel moeilijk denk ik omdat het altijd een persoonlijke aansluiting is die je moet vinden. En wat zoekt iemand? Is het een zucht naar het andere? Is het puur ontsnapping? Is het een technische aspect van het brein dat gestimuleerd wil worden? We hebben allemaal onze eigen dingen die ons triggeren.

Maar het ligt zeker niet aan het aanbod van de mooie dingen die gemaakt zijn. Want dat is schier onuitputtelijk.

Dus kom, ga op zoek, stel je open en laat je verrassen?

Zo is het.